مسلمان راستين
( قدم به قدم بسوی نور)
(بخش چهاردهم ):
???? هزاران درود وسلام بر شما و اهل ییت شما عزیزان خوش قلب و دوستداران صفحه ی آیا میدانستید!
در بخش قبلی این مضمون، در مورد گام هفتم که ﴿شناخت نفس ، تدارک و راه اندازی اسبابِ غلبه بر آن﴾ بود، صحبت کردیم.
????در اخیر مضمون در مورد صاحبانِ نفس های سرکش، نفس های متزلزل و نفس های مطمئنه اشاره کردم و مثالهائی از گرایش نفس در مردان و زنان برای تان آوردم.
نمیدانم، کار خانگی را که برای تان داده بودم انجام داده اید یا خیر؟
???? بلی! از شما عزیزان خواهش کردم تا قلم و کاغذ بردارید و لست مکملی را، از تمایلات نفسانی تان تهیه کنید.
حال که این لست را جلو چشمان تان دارید، در این بخش، راه های غلبه برنفس و مساعد ساختنِ شرایطِ رام کردنِ نفس را خدمت تان تقدیم میکنم.
عزیزان گرانقدر!
???? عمر در گذر است و زمان و وقت لحظه به لحظه سپری میشود، و هر روز یک خشتِ گرانبهائی از اعمارِ زندگی مان را به دور می افگنیم، تا آنکه، روزی میرسد که دیگر اعماری بچشم نمیخورد، و آخرین لحظات زندگی را با حضور ملک الموت، به آخر میرسانیم.
???? طفلکان روبه نمو، جوانان رو به پيری و پيران رو به مرگ، همه پيش می روند.
در طی سال هائی که گذشت، همه ميدانيم چقدر کارو تحصيل كرده و درس خوانده ايم، و چقدر گناهانی را مرتکب شده ایم و لیکن اگر از خود سوال کنیم، که راجع به تهذيب نفس، مقابله با نفسِ اماره و شهوات چه كرده ايم و چه قدم مثبتی برداشته ايم؟ شاید جواب اندکی مثبت، اکثریت منفی و بعضی ها لاجواب بمانیم.
???? تا نيرو و اراده ی جوانی هست ميتوان هواهای نفسانی را از خود دور ساخته و به جنگِ سخت با نفس و شيطان رفت، چرا كه قلب جوان، لطيف، و ملكوتی است و انگيزه های فساد در آن ضعيف ميباشد،
????اما، این حقیقت را، عزیزان گرانقدر، بایستی بدانید که هر چه سن بالاتر میرود ريشه ی گناه در قلب انسان قوی تر و محكم تر میگردد تا جائی كه كندنِ آن از دل ممكن نيست.
???? اشخاص میانسال و پیر را در اطراف مان سراغ داریم که ریشه ی گناهان در قلب شان خیلی قوی است و هنوز هم گناه را بر حسنات ترجیح میدهند، بدزبانی، چشم چرانی، دروغ، غیبت و شاید هم، چون به خلوت میروند، آن کارِ دیگر را نیز انجام دهند، و اینها مثالهائی از عدم توجه به تهذیبِ نفس در جوانی این اشخاص است.
????حال، شما نیز، اگر بی دریغ و بیدرنگ به ارتکاب گناهان ادامه دهید، ریشه ی این گناهان، در سرزمین قلب تان قوی شده، بعد ها، کندنِ آن، خیلی مشکل و صعب خواهد بود.
زمانی که انسان به مرحله ی بلوغ و تکليف می رسد و حتی قبل از آن تا هنگام مرگ، تحت تأثير هجوم و حمله ی نفس اماره که هوی نفس و اميال شهوانی است، قرار می گيرد .
???? اين نفس، انسان را به بدی ها و زشتی ها امر کرده و به ارضای خواهش ها و خواسته های بی پايان فرمان می دهد.
???? إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ (یوسف ۵۳)
????بي شک نفس (سركش) آدمی را بسيار به بدی فرمان می دهد.
الله سبحانه وتعالی انسان را برای عالمِ ديگری آفريده و انسان مسافرِ ديارِ ابد و جاويد است .
???? چگونه یک مسافر بخودش اجازه میدهد، که از نفس سرکش اطاعت کند، ولی از اطاعتِ خالقش ابأ ورزد؟
????گذرانِ چند صباح در سرای فانی دنيا، به منظور به دست آوردن کليد گنج سعادت و خوشبختی ابدی در آن عالم است و آزمون های الهی برای به فعليت رسيدن استعداداهای نهفته در انسان و به کار گيری آن در اين راه مبارک و نورانی است.
???? انسان معجونی از جسم و روح و دارای دو جنبه ی مادی و معنوی است .
چون انسان موجودِ خاکزاد است و در دامانِ دايه ی دنيا رشد و نمو می يابد و از سينه ی عالَمِ طبيعت شير مینوشد، دنيا برای انسان ﴿نمودِ عينی، لمسِ حضوری، و جذبِ شهودی﴾ دارد.
???? و این ﴿نمود و لمس و جذبِ دنیا و دنیا داران﴾ ، باعث میشود انسان به راحتی به سويش جذب شود و محبتِ اجسام و اشیای فانی ( همان جنبه ی مادی که در بالا بدان اشاره نمودم) در دلش جوانه ميزند و آن را بدون واسطه باور ميکند و در اصالت و حقانيت ان شک و ترديد به خود راه نميدهد.
???? دلیلِ عشق و عاشقی امروزی میان جوانان، همین بُعدِ ﴿ نمود، لمس و جذب﴾ جانب مقابل است،
????ورنه در افریقا دختران سیاه پوست، و در هرجای دیگر، زنان مسن، و یا هم دخترانی که از محاسن و زیبائی جسمی برخوردار نیستند، خیلی زیاد است، و عاشق شدن بالای آنها را به آن جنونی که با کسی که محاسن فزیکی جذابی دارد، محال میبینم.
???? همان گونه که برای رشد و رستگاری انسان، دو دسته عوامل درونی و بیرونی وجود دارد، وجدانِ اخلاقی، عقل، فطرت و گرایشهای عالی، انسانی از درون و، تدبر، تفکر، آموزش، و عمل به قرآن وسنت، انسانها را به سوی کمال و سعادت دعوت میکند.
????مسلمان وقتی میخواهد نفسش را تهذیب کند، بدون تردید تحت تأثیر دو عاملِ بزرگ قرار میگیرد که این دوعامل، اولین سدِّ خطرناک برای رشد و کمال معنوی انسان شمرده میشود.
???? این دوعاملِ اساسی که انسان را دست و پاچه میکند، و پدیده ی تصمیم گیری انسان را برای ارتکاب اعمالِ غیر و زشتی ها اغوای میکند، ﴿نفسِ﴾ خود انسان و دشمن قسم خورده ی او ﴿ شیطان﴾ لعین است.
????نفس انسان، همانطوری که در آیه ی ۵۳ سوره ی یوسف آمده است، انسان را بسوی اطاعت از شهوات، حُبِّ لذات، ارضای خودش، زشتی ها، و بدی ها میکشاند، تا حدی که شیطان را اجازه ی ورود به حریم قلبِ انسان را میدهد، و با ارتکاب گناهان، شیطان، این قلب را محل اقامتش میسازد و خوش ندارد از آن خانه خارج شود.
???? چون، صاحبِ خانه، عزتش را میکند، به اوامرش اطاعت و به وسوسه هایش گوش فرا میدهد، امر به منکر و نهی از معروف را بخوبی انجام میدهد، شیطان از این خانه ی بهتر ندارد که در آن بایستد.
????بعضی ها اشتباهاً چنین میپندارند که شیطان همان هوای نفس است، در حالیکه، شیطان در قرآن کریم به معنای هوای نفس، یا نفس امّاره یا قوه ی واهمه یا یکی دیگر از قوای نفس ذکر نشده است، بلکه قرآن کریم، شیطانِ لعین را، موجودِ مستقل از انسان و از نسل جنّ را خطاب میکند.
???? دشمنِ خارجی، یعنی ابلیس لعین، بدون هماهنگی با مهرههای داخلی و بدون داشتن زمینه و پایگاه درونی نمیتواند بر صاحب قلب مسلط شود و او را به اطاعت از اوامر خودش وادار کند.
????این، انسان است که با اطاعت از هوای نفسش، زمینه را برای دسیسه های بعدی شیطان مساعد ساخته، خودش را طعمه ی حملات تهاجمی شیطان میسازد.
????برای مؤفق شدن به برداشتنِ گامِ هفتم، در این سلسله ی ﴿ قدم بقدم بسوی نور﴾ مسلمان راستین، بایستی با نفسش شناخت حاصل کند، او را زیر و رو کند، با او سخن بگوید، از او سوال ها کرده، با نفسش استدلال کند و در شناختِ عمیقِ او، شب و روز در تلاشِ راه ها و اسبابِ رسیدن به حقیقتِ نفس شود.
???? مشکلاتِ امروزی انسانها، در تمام عرصه های زندگی، اطاعت از نفس، بدون وقت گذاشتن به پی بردنِ حقیقتِ نفس است.
برای شرح عمیق موضوع، محاوره ی نفس را با انسان ﴿ یعنی شما خواننده ی عزیز﴾ و میانجیگری شیطان را میان انسان و نفسش، در خواب و بیداری، خدمت شما عزیزان پیشکش میکنم:
????شیطان: خواب هیجانی و جذابی را در انسان القأ میکند، اما خودش نامرئی است.
???? نفس: خواب کن، خسته هستی، دیشب هم ناوقت بخواب رفتی، نمازت را بعداً قضائی ادأ کن، این ماجرای ( خواب شما) را تا اخیر تعقیب کن….
????انسان: (در حالیکه ضربانِ قلبش با دیدن این رؤیا خیلی سریع میتپد) به آواز پدر و مادر، و یا یکی از اعضای خانواده، که او را برای ادای نماز بیدار میکنند، اعتنائی نمیکند، و بخوابش ادامه میدهد.
???? شیطان: تو بایستی این رؤیا را تعقیب کنی، باید بدانی که آخرِکار چی میشود.
????نفس: اووووف، چقدر خسته هستی، سرت نیز درد دارد، کمی بخواب، با لحاف خودت را بپوشان که هوا سرد است..
???? انسان: چرا پدر و مادرم مرا اینقدر اذیت میکنند، مادر، بگذار، لحظه ای بخوابم….
????شیطان که یک دشمن بیرونی است و به عزت الله تعالی قسم خورده که درصدد وسوسه و گمراه کردن انسانها برمیآید هرگز نمیتواند بدون همراهی نفسِ درونی و خواستههای نفسانی،کمترین مؤفقیت به دست آورد.
????ابلیس لعین، تلاش میکند انسانها را از راه وسوسه کردن به گناه وادار کند، اما زحمات او با استغفار انسانها برباد میشود،
???? زمانیکه شیطان توبه واستغفار گناهکاران را میبیند، راه دیگری را در پیش میگیرد، و آن، هواهای نفسانی انسانهاست که آنان را سخت به زمین میزند و به هلاکت میرساند.
به گونهای که، انسانها میپندارند در مسیر هدایت قرار دارند، از این رو استغفار نمیکنند.
????بنابراین شیطان از راهِ هواهای نفسانی در انسان نفوذ میکند و کار و تلاش وی را تأیید میکند . کارهای زشت را در نظر انسان ، پسندیده جلو میدهد و وی را در انجام آن ثابت قدم میکند.
????شیطان مستقل از هوای نفس نمیتواند کاری بر ضد انسان انجام دهد، بلکه هواها و خواستههای نفسانی ما را تأیید و تشویق و ترغیب میکند،یعنی در برابر هوای نفس استقلال وجودی دارد،ولی استقلال عملی ندارد.
???? با توجه به توضیحات ذکر شده معلوم گشت هر یک از دو نیروی درونی و بیرونی، تأثیرات ویژهای دارند، بنابراین نمیتوان گفت اگر شیطان نبود، هوای نفس کار شیطان را انجام میداد، بلکه هوای نفس کار خودش را انجام میداد، نه کار شیطان را . در واقع اگر شیطان نبود، هوای نفس توسط شیطان تأیید وتقویت نمییافت.
???? پس، دانسته شد که برای برداشتن گام هفتم و نزدیک شدن به نورِ الهی، بایستی دشمن داخلی خود مان، یعنی ﴿ نفس﴾ را مورد مطالعه قرار دهیم، آن را درست بشناسیم، و همیشه، قبل از اینکه برای ارتکاب گناهی تصمیم بگیریم، لحظه ای مکث کرده، سوالاتی را با او مطرح کنیم.
این مبحث، طولانی، خیلی جالب و در حین حال، بی نهایت مهم و باارزش است.
???? پس کمر ها را ببندید، نفس های تان را مورد تحقیق قرار دهید، و مطالعه ی بخش بعدی را از این صفحه فراموش نکنید.
جزاک الله وخیراً!
ا.ج.ع
دوشنبه ۲۷ محرم الحرام ۱۴۳۷
۹ نوامبر ۲۰۱۵
منبع: فيسبوك آيا ميدانستيد