معنی لغوی و اصطلاحی میزان:

کلمۀ میزان در لغت به معنی: ابزار وزن کردن چیزهای سبک و سنگین است.
و در اصطلاح شریعت اسلام نیز به ترازویی گفته می شود که الله متعال در روز آخرت اعمال بندگان را با آن می سنجد.
ایمان به ترازوی مذکور بر هر مسلمانی واجب و جز اصول عقایدش به شمار می رود و اگر به آن معتقد نباشد ایمانش کامل و صحیح نیست، زیرا پروردگار متعال در چندین جای قرآن کریم به آن اشاره فرموده، از جمله:

«فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ * وَمَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ فَأُولَئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خَالِدُونَ». المؤمنون: ١٠٢ – ١٠٣
(كساني كه سنجيده‌هاي (اعمال و اقوال دنيوي) ايشان، سنگين و ارزشمند شود (و در ترازوي الهی وزن و ارجي داشته باشد) ، اينان قطعاً رستگارند.* و كساني كه سنجيده‌هاي (اعمال و اقوال دنيوي) ايشان، سبك و بي‌ارزش باشد، اينان (عمر خود را باخته و) خويشتن را زيانمند نموده‌اند و در دوزخ جاودانه خواهند ماند).

و می فرماید:

«وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا وَإِنْ كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا وَكَفَى بِنَا حَاسِبِينَ». الأنبياء: ٤٧
(و ما ترازوي عدل و داد را در روز قيامت خواهيم نهاد، و اصلاً به هيچ كسي كمترين ستمي نمي‌شود، و اگر به اندازه دانه خردلي (كار نيك يا بدي انجام گرفته) باشد، آن را حاضر و آماده مي‌سازيم (و سزا و جزاي آن را مي‌دهيم) و بسنده خواهد بود كه ما حسابرس و حسابگر (اعمال و اقوال شما انسانها) باشيم).

پیامبر اکرم صلی الله هلیه وسلم در این زمینه می فرماید: «کلمتان حبیبتان إلی الرحمن خفیفتان علی اللسان ثقیلتان فی المیزان: سبحان الله و بحمده، سبحان الله العظیم». متفق علیه
(دوکلمه بر زبان، سبک و روان و در ترازو سنگین و نزد الله مهربان پسندیده و محبوبند این دو کلمه،«سبحان‌الله و بحمده»و«سبحان‌الله‌العظیم» هستند.

كيفيت ترازو:

ترازوی آخرت نیز همچون میزان محسوس دنیا دارای دو لبه و زبانه ای است که پس از انجام محاسبه و اقرار گرفتن الله تعالی از بندگان کردارهایشان را به وسیلۀ آن وزن خواهد کرد.
این ترازو نشانه عدل پروردگار و برچیدن بساط ظلم و ستم در روز آخرت محسوب می گردد که همه انسانها بر اساس اعمال خویش مورد محاسبه قرار گرفته و کمترین ستمی به آنان نمی شود.
احادیث زیادی از جمله حدیث عبد الله بن عمرو بن عاص رضی الله عنه اشاره به دو لبه ترازوی قیامت می کنند که به نقل از پیامبر بزرگوار می فرماید: «فتوضع السِّجِّلات فی کفّة و البطاقة فی کفة».
(کارنامه ها در یک لبه و ورقه (لا اله الا الله) نیز در لبه دیگر گذاشته می شود). سنن ابن ماجه (4300)

تعداد ترازوهای آخرت:

علمای کرام در باره اندازه ترازوی قیامت دو دیدگاه دارند: برخی معتقدند در قیامت به اندازه امتها، افراد، و یا اعمال بندگان ترازو وجود دارد؛ که گاهی برای یک امت، یا گروه های مختلف و یا هر یک از کردارها ترازویی وجود دارد، زیرا کلمه میزان در همه موارد ذکر شده قرآن کریم به صورت جمع (موازین) آمده است، و اما اینکه در احادیث به صورت مفرد آمده به لحاظ اسم جنس بودنش می باشد.

منبع: فیسبوک قریب الله مطیع