عاشورا چیست و از کجا آغاز گردیده؟

زمانيكه پيامبر اکرم صلي الله عليه وسلم به مدينه منوره هجرت نمود، يهود را ديد كه روز عاشورا یعنی دهم ماه محرم را روزه مي گيرند، پیامبر اکرم صلي الله عليه وسلم از آنها پرسيد: «اين چه روزي است؟» گفتند: اين روز خجسته و نيكي است، روزيكه الله تعالی بني اسرائيل را از چنگ دشمن (فرعون) نجات بخشيد، لذا موسي علیه السلام اين روز را روزه گرفت. پیامبر صلي الله عليه وسلم فرمود: «من نسبت به شما به موسي نزديكترم». سپس اين روز را روزه گرفت و امتش را به روزه گرفتن اين روز خجسته امر فرمود». صحیح بخاري (3942).

پيامبر گرامي ما صلي الله عليه وسلم خود را نزديكتر و شايسته تر از ديگران به موسي علیه السلام مي دانست. زيرا ایشان صلي الله عليه وسلم و امتش با موسي علیه السلام در اصول دين متفق اند و كتابش تورات را تصديق مي نمايند، ولي يهوديان از پيروي موسي علیه السلام دست كشيديد و سرباز زديد و در كتابش تحريف و تغيير ايجاد نموديد، همچنين پيامبر صلی الله علیه وسلم در رسالت با موسي علیه السلام مشترك است و برادري ديني و نزديكي آشكارا ميان ايشان وجود دارد زيرا در فرمانبرداري و پيروي اوامر الهی با موسي علیه السلام نسبت به ديگران پيش قدم و پيشتاز است، به همين منظور خودش اين روز را روزه گرفت و امتش را نيز به روزة عاشورا امر فرمود.

در اوایل هجرت به مدینه پيامبر صلي الله عليه وسلم دوست داشت تا با اهل كتاب موافقت و نزديكي وجود داشته باشد خصوصاً در مسائلي كه از طرف الله متعال مأمور به مخالفت آنها نشده باشد، همچنين آنجناب صلي الله عليه وسلم مي خواست تا ميان اهل كتاب و مسلمانان فضاي محبت و الفت ايجاد گردد، اما هنگاميكه عداوت، دشمني و ضديت آنها را در مقابل مسلمانان درك كرد، بعد از فتح مكه به مخالفت با آنها دستور داد.

پيامبرصلي الله عليه وسلم آگاهي داد كه خود و امتش نسبت به يهود مستحق تر و نزديكتر به موسي علیه السلام اند، هنگاميكه موسي علیه السلام شكر الله را بجا آورد و اين روز را روزه گرفت پس ما بايد به طريق اولي به ايشان اقتدا نمائيم و از ايشان پيروي كنيم، به ويژه اگر بگوييم: شريعت امت هاي قبلي براي ما شريعت است به شرط اينكه با شريعت ما تعارضي نداشته باشد. تعظيم نمودن پيامبر صلي الله عليه وسلم آنچه را كه موسي علیه السلام با عظمت شمرده است از نگاه پيروي شريعت موسي نبوده بلكه از نگاه موافقت شريعت وي با شريعت محمد صلي الله عليه وسلم مي باشد، يا اينكه پيامبر صلي الله عليه وسلم روزة عاشورا را بخاطر نجات يافتن موسي علیه السلام از چنگ فرعون و شكر گزاري از اين واقعة بزرگ روزه گرفت چنانكه آنجناب صلي الله عليه وسلم هنگاميگه از قبول توبة داود علیه السلام آگاه گرديد به سجده افتاد و شكر الله را بجا آورد.

شاه ولي الله دهلوي مي گوید‍:

راز و سرّ در مشروعيت روزة عاشورا اينست كه چون الله تعالی موسي علیه السلام را از فرعون و قومش نجات داد موسي علیه السلام بخاطر شكر گزاري پروردگار اين روز را روزه گرفت، به همين ترتيب اين روز ميان اهل كتاب و عرب سنتي بجا ماند، سپس پيامبر صلي الله عليه وسلم اين روز را مورد تأييد قرار داد. پس حكمت از گرفتن روزة عاشورا همانا شكر گزاري الله تعالی بخاطر نجات موسي علیه السلام از فرعون است، و هر كه اين روز را روزه بگيرد واقعاً در شكر گزاري الله متعال با موسي علیه السلام اشتراك نموده است و اين اجر و پاداش بزرگ را غنيمت شمرده است. حجة الله البالغه 2/532 و حكمة التشريع و فلسفته از جرجاوي 1/212.

منبع: حقیقت عاشورا- اثر عوده رحیلی، ترجمه: قریب الله مطیع