در چه حالت طلب مرگ کردن جایز است

آرزوی مرگ؛ فرار از دشواری های روزگار

گاهی برخی انسانها به خاطر ضعف، ناامیدی ، ناتوانی و بی‌حوصله شدن در برابر مشکلات و مصایب و غمهای روزگار، از الله طلب مرگ می‌کنند، چون ایشان شکیبایی و پایداری در مقابل سختی‌ها و کشمکش‌های روزگار را از دست داده اند لذا مرگ را مکان آرامش و رهایی از این دشواری ها می‌بینند!

چنین اشخاص باید خوب دقت کنند که آیا اعمالشان به گونه ای است که مرگ برای شان کانون آرامش و رهایی از غمها باشد؟ یا اینکه فقط تلاش می کند از حفره ای که در آن افتاده اند، بیرون بیایند. آیا از سکرات مرگ و وحشت آن غافل شده اند؟ آیا می دانند بعد از مرگ به چه سرنوشتی دچار می شوند؟ 

از اینرو آرزوی مرگ کردن برای هیچ مسلمانی جایز نیست، زیرا طلب مرگ نوعی از شتاب و عجله به فرود آمدن بلا و مصیب بالای خود و خانواده است و انسان عاقل این کار را هیچگاه آرزو نمی کند. چناتکه رسول اکرم صلی الله علیه وسلم فرموده اند: «لا تَتَمَنَّوْا لِقَاءَ الْعَدُوِّ ، وَسَلُوا اللَّهَ الْعَافِيَةَ» متفق عليه «آرزوی دیدن و رویارویی با دشمن را نداشته باشید و از الله عافیت را طلب کنید».   

آری، چنین عملی شرعاً ممنوع است و انسان نباید از پروردگارش بخواهد که مرگ او را پیش بیندازد و یا آرزوی مرگ کند، زیرا رسول گرامی صلی الله علیه وسلم از چنین آرزویی نهی فرموده اند طوریکه انس بن مالك رضی الله عنه مي گويد: رسول ‏اكرم صلی الله علیه وسلم  فرمودند:

«لاَ يَتَمَنَّيَنَّ أَحَدُكُمُ الْمَوْتَ مِنْ ضُرٍّ أَصَابَهُ، فَإِنْ كَانَ لا بُدَّ فَاعِلاً، فَلْيَقُلِ:

اللَّهُمَّ أَحْيِنِي مَا كَانَتِ الْحَيَاةُ خَيْرًا لِي، وَتَوَفَّنِي إِذَا كَانَتِ الْوَفَاةُ خَيْرًا لِي»

صحیح بخارى (5671)

«هيچ يك از شما به خاطر مصيبتي كه به آن گرفتار شده آرزوي مرگ نكند. اما اگر چاره اي جز اين ندارد، بگويد: پروردگارا! تا زماني كه زندگي به خیر من است، مرا زنده نگه دار و هنگاميكه مرگ به خیر من است مرا بميران».

 اصحاب کرام که در مدرسه نبوت تربیت دیده بودند در برابر مصایب و مشکلات روزگار سخت صبور و پایدار بودند و از اموری که رسول گرامی صلی الله علیه وسلم آنها را نهی فرموده بود برحذر می بودند؛ قيس رضی الله عنه می گويد: به نزد خبّاب رضی الله عنه رفتم، هفت داغ را بر روى شكمش ديدم، شنيدم كه مى‌گفت: اگر پيامبر صلی الله علیه وسلم ما را از دعا و تمنّاى مرگ منع نمى‌کرد، مرگ را تمنّا مى‌كردم». صحیح بخاری (6350)

دنیا کشتزار آخرت است

پس انسان نباید برای خودش تقاضا و آرزوی مرگ کند، زیرا شخص از دو حال خارج نیست: یا شخص نیکوکار است که عمر طولانی او موجب افزایش حسنات اوست. و یا از اشخاص بدکار است که در این صورت امید آن می رود که الله متعال فرصت توبه را برای او فراهم نماید و از آن پس عبرت گیرد و به درگاه الله باز گردد. زیرا دنیا مزرعۀ آخرت است و تا جایی که مسلمان می تواند از مزرعه دنیا برای آخرت خویش سود بیشتری ذخیره کند.

 از عایشه صدیقه رضی الله عنها روایت است که نزد رسول اکرم صلی الله علیه وسلم گفته شد: فلان زن وفات نمود و راحت شد. رسول اکرم از این سخن خشمگین شد و فرمود: «تنها کسی (از این دنیا) راحت می شود که مورد مغفرت الله قرار گرفته باشد». مسند احمد (24192) والسلسلة الصحيحة (1710) .

مسلمان باید کار را به الله بسپارد نه به اختیار خود، چرا که اگر زندگی برای او بهتر باشد پس طول عمر برای او بهتر و شایسته تر است. پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم می فرماید: «خیر النّاسِ مَن طالَ عُمرهُ و حسُنَ عَمَلُهُ » متفق علیه «بهترین مردم کسی است که عمرش طولانی و کردارش خوب باشد» و در موضع دیگر می فرمایند: «طوبى لمن طال عمره وحسن عمله» روایت طبراني و ابو نعيم، و صحيح الجامع (3928). «خوشا بر آن كه عمرش طولانى شود و عملش نيكو باشد»

شاید بقای زندگی چنین شخصی هم برای خود و هم برای دیگران مفید و سودمند باشد اما کسی به محض این که به مصیبتی مبتلا گردد مانند اینکه همسر یا فرزندش و یا… فوت نماید و یا به بیماری و ناداری دچار شود،آرزوی مرگ کند و تمام زندگیش را به جهنمی تبدیل کند، در واقع خود اوست که زندگیش را به این صورت در آورده است.

پس برادر و خواهر مسلمان! بدان که شادی و آرامی خاطر در رضا و یقین و قناعت است، انسان باید به آن چه از جانب الله می آید راضی و به قضا و قدر او تن دهد و یقین داشته باشد که نزد الله تعالی به پاداش خوب نائل خواهد شد و به امروز خود راضی و به فردایش اطمینان داشته باشد.

این است مفاد رضا و یقین و قناعت که به انسان سرور ، شادی و آرامش روحی می دهد چنان آرامش روحی که بعضی از گذشتگان در باره شب زنده داری گفته اند: “ما در چنان سعادتی زندگی می کنیم که اگر پادشاهان از آن آگاه شوند برای نیل آن با شمشیر با ما مقابله خواهند کرد”.

بعضی حالات استثنایی که آرزوی مرگ در آن جایز است:

اول: اینکه از فتنه ای بهراسد که به دینش لطمه وارد کند، در این حالت طلب مرگ برایش جایز است، پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: «اثْنَتَانِ يَكْرَهُهُمَا ابْنُ آدَمَ : الْمَوْتُ ، وَالْمَوْتُ خَيْرٌ لِلْمُؤْمِنِ مِنْ الْفِتْنَةِ ، وَيَكْرَهُ قِلَّةَ الْمَالِ ، وَقِلَّةُ الْمَالِ أَقَلُّ لِلْحِسَابِ ) مسند احمد (23674) و السلسلة الصحيحة (813) «فرزند آدم دو چيز را ناپسند مي داند: مرگ را ناپسند مي داند در حاليكه مرگ براي انسان مؤمن از فتنه بهتر است. و كمبود مالي را نمي پسندد در حاليكه مال كمتر محاسبه اش هم كمتر است».

و در حدیثی رسول اکرم صلی الله علیه وسلم اینچنین دعا می کردند: «وإذا أردت بعبادك فتنة فاقبضني إليك غير مفتون» سنن ترمذي (3233) و صحيح الترمذي. «واگر خواستي فتنه‏اي به سراغ بندگانت بفرستي، مرا قبل از آلوده شدن به فتنه، به سوي خود بازگردان».

دوم: اینکه شهادت در راه الله متعال را طلب نماید: در این مورد احادیث زیاد از رسول اکرم وارد است از جمله: «مَنْ سَأَلَ اللَّهَ الشَّهَادَةَ بِصِدْقٍ بَلَّغَهُ اللَّهُ مَنَازِلَ الشُّهَدَاءِ وَإِنْ مَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ». صحیح مسلم(1909)  «هرکس صادقانه از الله شهادت را بخواهد، الله او را به درجات شهدا می رساند، حتی اگر در بستر خوابش بمیرد».

پس نباید مسلمان در برابر مصایب و ناگواری های روزگار ناتوان و بی‌حوصله شود و شکیبایی و پایداری را از دست دهد، بل صبر پیشه کند و از الله کمک و استعانت بجوید تا که الله متعال دروازه های خیر را برویش بگشاید؛ زیرا پس از هر سختی آسانی آمدنی است.