احیانا اعلان میشود که در برخی اماکن مسابقهای برپا شده که برای هر روز آن جوایزی در نظر گرفتهاند: مثلا هزار دلار یا بیشتر یا کمتر، در چنین حالتی مردم به شدت به سمت آن مسابقه هجوم میآورند و هر کدام از آنها تمام سعی و تلاش خود را میکند تا اینکه بتواند برنده شود و به آن هزار دلار یا کمتر یا بیشتر دست بیابد؛ اما زمانی که حرف از برنده شدن در آخرت و پاداش روز قیامت به میان میآید، همت و اراده مردم ضعیف میشود. در صورتی که برای مسلمان شایسته است وقتی سخن پیامبرصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم را میشنود که میفرماید:
«و خداوند متعال گروهی از مردم را از آتش دوزخ رهایی میدهد»، با سعی و تلاش خود را برای آن آماده کند و آرزو داشته باشد که از جمله آنان گردد، و از الله متعال بخواهد که این توفیق را به او بدهد تا از جمله این افراد باشد و از این پیروزی و پاداش بزرگ بهرمند گردد.
در حدیث دیگر آمده است که پیامبرصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم این ماه را ماه صبر نامیدهاند، رسول اللهصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم میفرمایند:
«صَوْمُ شَهْرِ الصَّبْرِ، وَثَلَاثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ، صَوْمُ الدَّهْرِ»([امام احمد (7567)، و امام نسائی (2408) از ابوهریره ^ روایت کرده اند و شیخ آلبانی آنرا صحیح دانسته است])
یعنی: «روزه گرفتن در ماه صبر و سه روز از هر ماه برابر است با روزه گرفتن یک سال».
میبینیم که ماه رمضان را ماه صبر نامیده است، و این بدان معناست که انسان مسلمان در این ماه مبارک فرصت مناسبی در اختیار دارد تا اینکه خود را بر همه انواع صبر عادت دهد، مانند: صبر بر عبادت خداوند، صبر بر ترک معصیت، صبر بر آنچه خداوند مُقدَّر کرده است؛ پس این موسمی برای تمرین صبر کردن است.
و الله متعال به صبر پیشگان پاداش بیشمار میدهد، و ماه رمضان بهترین فرصت برای تمرین صبر کردن است، و انسان مسلمان از اولین روز این ماه تمرین صبر کردن را آغاز میکند، صبر بر عبادت و اطاعت از فرامین خداوند، و ذکر و قرائت قرآن و نماز و روزه و تمام آن چیزهایی که خداوند بندگان خود را بدان امر کرده است.
همچنین نفس خود را به صبر کردن بر ترک گناهان عادت میدهد، و چیزهای مألوف و اموری که بر آنها عادت داشته مانند خوردنی ها و نوشیدنی ها و غیره را در روزهای رمضان به خاطر اطاعت از خداوند تبارک و تعالی ترک میکند.
پس وقتی که انسان مسلمان در ماه رمضان صبر پیشه کرده و از آنچه در غیر رمضان برایش حلال است امتناع میورزد، باید بداند که خداوند امور حرام را در طول عمر برای او ممنوع کرده است، و بر او واجب است که به خاطر ترس از عذاب خدا که برای مخالفین با فرامینش در نظر گرفته است از این امور دست کشیده و برای همیشه از آنها امتناع ورزد.
و به همین صورت نفس خود را برای صبر کردن بر آنچه خداوند از سختی ها مُقدَّر کرده است تمرین و عادت میدهد؛ زیرا ترک کردن خوراکیهای و آشامیدنی هایی که انسان به آنها تمایل دارد، و همچنین خود داری از امور شهوانی مانند همبستری با همسر و مقدمات آن که در اصل خداوند آنرا مباح دانسته است، به محقق شدن این صبر کمک میکنند.
پس انسان مسلمان در این ماه با صبر زندگی میکند تا اینکه در حالی از آن خارج شود که درسهای ارزشمندی از صبر را فراگرفته و درهای زیادی از خیر و نیکی را بر خود گشوده است، اینگونه است که ثمرات و فوایدی که انسان کسب میکند نه فقط برای این ماه بلکه برای تمام عمر او خواهد بود، زیرا او در بهترین فرصت نفس خود را بر صبر کردن عادت داده و برای آن تمرین کرده است، و اگر انسان در بهترین فرصت نفس خود را به صبر کردن عادت ندهد پس دیگر کی به آن عادت خواهد کرد؟
لذا؛ از مهمترین اموری که مسلمان باید به آن اهمیت بدهد این است که در این ماه مبارک نفس خود را بر انواع مختلف صبر که همان صبر بر طاعت خداوند، و صبر بر ترک معصیت خداوند، و صبر بر امور ناخوشایندی که خداوند مُقدَّر کرده است میباشد، عادت دهد.
در حدیثی از پیامبرصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم روایت شده است که ایشان ماه رمضان را ماهی مبارک نامیدهاند، پیامبرصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم میفرمایند:
«أَتَاكُمْ شَهْرُ رَمَضَانَ، شَهْرٌ مُبَارَكٌ افترَضَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ صِيَامَهُ، فِيهِ تُفَتَّحُ أَبْوَابُ الجَنَّة وَتُغَلَّقُ أَبْوَابُ النَّارِ، وَتُصَفَّدُ مَرَدَةُ الشَّيَاطِينِ»([نسائی (2106) آنرا روایت کرده و شیخ آلبانی در صحیح الترغیب والترهیب (999) آنرا صحیح دانسته است.])
«ماه رمضان نزد شما آمده است که ماهی مبارک است، خداوند روزه گرفتن در آنرا بر شما واجب کرده است، در این ماه درهای بهشت گشوده میشود، و درهای جهنم بسته میشود، و شیاطین سرکش به زنجیر کشیده میشوند».
محل شاهد در این حدیث این است که پیامبرصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ماه رمضان را ماهی مبارک یعنی پر برکت توصیف نموده است، و برکت این ماه شامل هر لحظه از لحظات آن و هر ساعت از ساعات آن از آغاز این ماه تا پایان آن است، پس هر لحظه از لحظات آن دارای برکت و نیکی ها و فضائل بیشمار است.
و از جمله برکات این ماه آن چیزهایی است که پیامبرصَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم در این حدیث از آنها خبر میدهد: اینکه دروازه های بهشت در این ماه گشوده میشود، و دروازه های جهنم بسته میشود، و شیطانهای سرکش به زنجیر کشیده میشوند، و این برکتها مخصوص ماه رمضان هستند و در ماههای دیگر وجود ندارند؛ تمام درهای بهشت باز میشود و هیچکدام از آنها بسته نمیماند، و درهای جهنم بسته میشود و هیچ یک از آنها باز نمی شود، و شیطانهای سرکش به زنجیر کشیده میشوند به گونهای که هیچکدام از آنها نمیتوانند همچون ماههای دیگر مردم را اغواء کنند.
و اینها برکت هایی بزرگ هستند که انسان را تشویق میکنند تا عزم خود را جزم کرده و به سوی طاعت و عبادت خداوند متعال روی آورد.
نویسنده :پرفسور شیخ عبدالرزاق
مترجم : اسماعیل خدمتی
