رکن اول ایمان؛ ایمان به الله تعالی
واژه مبارک «الله» اسم پروردگار است، سیبویه در این باره می گوید: معرفه بودن اسم الله بیش از همه اسماء معرفه بوده و اصل آن «اله» است.
ایمان به الله یکی از پایه ها و بلکه رکن رکین و بنیادین ایمان به شمار می رود که سایر ارکان بر آن استوار می گردند.
ایمان به الله یعنی: ایمان به ذات، صفات و یکتایی اوتعالی، یعنی اعتقاد قاطعانه به اینکه او تنها و بی همتا بوده و دارای زن و فرزند نیست، پروردگار همه چیز است و برخوردار از تمامی صفات کمال، پس او آفریدگار، روزی دهنده، بخشنده، منع کننده، زنده کننده، میراننده و فرمانروای همه جهان هستی به شمار می رود.
ابن جریر طبری رحمه الله در این باره از ابن عباس رضی الله عنهما نقل می کند که: الله تعالی دارای صفات الوهیت و فرمانروایی بر همه آفریده ها است.
بنابراین، اعتقاد راسخ به انجام موحدانه انواع عبادات– همچون: فروتنی، بیم و امید، بازگشت، درخواست، به فریاد طلبیدن، ذبح، نذر و امثال آنها – برای الله جزو مستلزمات ایمان به الله محسوب می گردند.
الله تعالی دو گروه مختار و با اراده؛ انسان و جن را برای انجام این مسؤلیت آفریده است:
حقیقت عبادت عبارت است از: اجرای یکتاپرستانه و بی چون و چرای همه اوامر و نواهی الله تعالی در اوج فروتنی و علاقه مندی.
دلائل ایمان به الله تعالی از آیات و احادیث:
آیات و احادیث فراوانی لزوم و معانی ایمان را روشن می سازند که بطور اختصار چند موردی از آنها را یادآور می شویم:
الله تعالی می فرماید: (آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ) البقرة: ٢٨٥
(پيامبر به آنچه از جانب پروردگارش بر او نازل شد ايمان آورد، و مؤمنان همگي به الله و ملائکه و کتابها و پيامبرانش ايمان آوردند (و گفتند:) بين هيچ يک از پيامبرانش فرق نميگذاريم)
حافظ ابن کثیر در تفسیر این آیت می گوید: پس باید مؤمنان به یکتایی و تنهایی الله ایمان داشته و معتقد باشند جز او هیچ کس شایستگی الوهیت و ربوبیت را ندارد.
همچنان می فرماید: (يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ) النساء: ١٣٦
(اي كساني كه ايمان آوردهايد! به الله ايمان بياوريد).
آیت فوق بیانگر آن است که باید مؤمنان در راستای افزایش و تکمیل کردن هر چه بیشتر ایمانشان به الله سعی و تاکید ورزند.
– ابو هریره رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت می کند که فرمود: «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَقُولُوا لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ فَمَنْ قَالَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ فَقَدْ عَصَمَ مِنِّى مَالَهُ وَنَفْسَهُ إِلاَّ بِحَقِّهِ وَحِسَابُهُ عَلَى اللَّهِ». صحیح مسلم
(فرمان داده شده ام تا زمان اقرار به الوهیت الله با مردم مبارزه نمایم، پس هرگاه آن را بر زبان جاری ساختند، جان و مالشان در امان خواهد بود مگر در صورت استحقاق آن و حساب شان به الله واگذار می گردد).
عثمان بن عفان رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم نقل می کند که فرمود: «مَنْ مَاتَ وَهُوَ يَعْلَمُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ دَخَلَ الْجَنَّةَ». صحیح مسلم
(هر که در حال آگاهی [و ایمان] به الله از دنیا برود، وارد بهشت خواهد شد).
معنی حدیث بالا این است که هر کس از انحصار ویژگی الوهیت در حق الله اطلاع داشته و به آن ایمان و اعتقاد داشته باشد، وارد بهشت می شود، بنابراین ایمان به الله جزو حقوق الله بر بندگانش بوده و باید از ادای آن کوتاهی نورزند که هر کس مسؤلیت خویش را به نحو احسن انجام داد وارد بهشت شده و هر که نیز از آن تخطی نماید مورد خشم و غضب الهی قرار خواهد گرفت.
مسؤلیت مسلمان؛ ایمان به الله تعالی و نافرمانی از طاغوت:
(فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى لَا انْفِصَامَ لَهَا) البقرة: ٢٥٦
(به راستي که هدايت از گمراهي جدا شده است. پس هرکس که به طاغوت کفر ورزد، و به الله ايمان بياورد، به راستي که به دستاويز محکمي چنگ زده است که ناگسستني است).
لذا بر هر مسلمانی لازم و حتمی است این دو نکته مهم و سرنوشت ساز را مد نظر خود قرار دهد:
کفر ورزیدن به هر معبودی که جز الله تعالی پرستش شده و نفی الوهیت از آن. پس کسيکه معتقد باشد که راه و روش و مفکورههاي ديگر مکتب ها بهتر و کاملتر از مکتب اسلام و هدايات و رهنمودهاي پيامبر گرامي محمد صلی الله علیه وسلم است يا حکم آنان را بر حکم پيامبر صلی الله عیه وسلم ترجيح داده آنرا صحيح بخواند کافر است، مانند کسانيکه حکم طاغوتها و مستکبران روي زمين را بهتر از اسلام مي دانند.
ایمان به خالقیت، الوهیت و بندگی الله و عملی نمودن و برتر شمردن برنامه سعادت آفرین وی بر هر برنامه ای دیگر، تا ایمان کامل که در گرو پایبندی به دین الله و فرمانبرداری مطلق، رضایت مندانه و بی چون و چرا از آن است، تحقق یابد.
ايمان به الله تعالی اساس توحيد است
ايمان به الله يعني ايمان به ذاتي غايب، بلندمرتبه، داراي اختيار و قدرت كامل و شايسته اطاعت و بندگي. ايمان به الله روح همه اديان، از جمله اسلام و اساس همۀ باورها است و كتاب الله و سنّت پيامبرش صلی الله علیه وسلم اين حقيقت را به روشني بيان نموده است.
قرآن كريم به هنگام سخن از اركان و اجزاء ايمان، ایمان به الله تعالی را در ابتدا و بعنوان اصلاساسي ايمان مطرح ميسازد و ميفرمايد: «آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا اُنْزِلَ إلَيهِ
مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤمِنون كُلٌّ آمَنَ بِاللهِ و ملائِكَتِهِ و كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ». البقره/285«فرستاده الله ایما آورد به آنچه از سوي پروردگارش بر او نازل شده است و مؤمنان نيز به آن ايمان دارند. همگي به الله و فرشتگان او كتابهاي او و پيغمبرانش ايمان دارند».
و نيز ميفرمايد: (وَ لَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ باللهِ وَ اليَومِ الآخِر وَ الملائِكَةِ وَ الكِتَابِ وَ النَّبِيِّينَ) البقره/177
«بلكه نيكي، كردار كسي استكه به الله و روز واپسين و فرشتگان و كتاب آسماني و پيغمبران ايمان آورده باشد».
و در موضع ديگر ميفرمايد: «يا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللهِ و رسُولِهِ وَ الكِتابِ الّذي نَزَّلَ عَلَيَ رَسُولِهِ و الكتابِ الَّذِي اُنْزِلَ مِن قَبلُ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِاللهِ وَ ملائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ اليَومِ الآخِر فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعِيداً». النساء/136
«اي كساني كه ايمان آوردهايد، به الله و پيغمبرش (محمد صلی الله علیه وسلم) و كتابي كه بر پيغمبر نازل كرده است و به كتابهائي كه پيشتر (از قرآن) نازل نموده است (و هنوز تحريف نشدهاند) ايمان بياوريد، هركس كه به الله و فرشتگان و كتابهاي الله و روز رستاخيز كافر شود (و يكي از اينها را نپذيرد) واقعاً در گمراهي دور و درازي قرار گرفته است».
و در حديث مشهور جبرئيل علیه السلام آمده استكه پيامبر گرامي صلی الله علیه وسلم در پاسخ به سؤال جبرئيل كه درباره ايمان پرسيد، فرمود: «ايمان يعني اين كه به الله، فرشتگان، كتابهاي آسماني، پيامبران، روز قيامت و قَدَر خير و شرّ ایمان داشته باشي».
پس طبق بيان قرآن و حديث، ايمان به الله اصل و ساير اركان عقيدتي وابسته و مربوط به آن است. و به عنوان فرد مؤمن پس از ايمان به الله، به ملائكه وكتابهاي آسماني، پيامبران، ديدار پروردگار، محاسبه و قضا و قدر باید اعتقاد داشته باشیم.
در واقع ايمان به رسول الله صلی الله علیه وسلم قابل تصور نيست مگر پس از ايمان به كسي كه او را فرستاده و ايمان به روز جزا و محاسبه نيز قابل تصوّر نيست مگر پس از ايمان به مجازاتكننده و حسابرس.
ايمان به الله تعالی، به طور قطعي ايمان به وجودِ او، ايمان به يكتايي او در ربوبيّت و الوهيت، ايمان به اسمهاي نيكو و صفات والاي او را نيز شامل ميشود اسمها و صفتهايي كه نشان ميدهند الله به طور شايسته به همه كمالات آراسته و از همه نقايص پاک و منزه است.
آری! وجود الله تعالی حقيقتي است خارج از هرشكّ وترديد، و در واقع آشكارترين همه حقايق است كه فطرت سالم بر آن گواه و عقل هدايت يافته دليل آن است. و آنانی كه صاحبان علم و دانش و خرد هستند، با مشاهده عجائب خلق الله در نوآوري و تدبیر و اندازهگيري و هدايتبخشي و تفکر در نفس ها و اطراف شان به وجود خالق یکتا ایمان آورده و یقین شان کامل می گردد.
آیات بسیاری از قرآن کریم انسان ها را به تفکر در خلقت آسمان ها و زمین و محیط ماحول خود دعوت می کند زیرا تفکر در بُعد اعتقادی، تفکر و اندیشیدن در خلقت، همانند نگاه کردن به آینه ای است که انسان را به امر دیگری رهنمون می سازد؛ یعنی مخلوقات، آیه و نشانه ای از حقانیت وجود الله هستند: «سَنُریهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فی أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَق» فصلت/ ۵۳
«به زودى نشانه هاى خود را در اطراف جهان و در درون جان شان به آن ها نشان مىدهیم تا براى آنان آشکار گردد که او حق است».
الله تعالی از راه های گوناگونی انسان ها را به اهمیت تفکر در خلقت خود و محیط پیرامون خود دعوت می نماید؛ در برخی از موارد در وصف انسان های عاقل می فرماید: «الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللَّهَ قِیَاما وَ قُعُودا وَ عَلىَ جُنُوبِهِمْ وَ یَتَفَکَّرُونَ فىِ خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلًا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ». آل عمران/ ۱۹۱
«آنانی که الله را در حال ایستاده و نشسته، آن گاه که بر پهلو خوابیدهاند، یاد مىکنند و در اسرار آفرینش آسمان ها و زمین مىاندیشند (و مىگویند:) بار الها! این ها را بیهوده نیافریدهاى! منزهى تو! ما را از عذاب آتش، نگاه دار!»
