تعریف سحر یا جادو:

سحر در لغت به هر آن چیزی که عواملش نامرئی و مرموز باشد، سحر گفته می شود. و فاعل آنرا  ساحر و افسونگر یا جادوگر می گویند. همچنان فریب دادن، نیرنگ و هر کاری که سبب آن مخفى بوده و بر خلاف حقیقت خود خیال پردازى شود سحر است. پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: (إن من البيان لسحرا) متفق علیه. «به راستى كه بعضى از سخنان، سحر آمیز است (که انسان را مسحور مى كند)».

اما سحر در اصطلاح شرعی عبارت از ورد و افسون و دمیدن و گره زدنهایی است بر دلها و بدنها تأثیر گذاشته سبب بیماری یا مرگ و یا ایجاد اختلاف و یا نزدیک ساختن میان دو دل می شود.

سحر از دیدگاه شرع:

آیات قرآن کریم و احادیث صحیح ثابت می کند که سحر و جادو واقعیتی است انکار ناپذیر؛ و آموختن آن حرام و عملی نمودن آن مقارن با کفر است. الله تعالی در آیت ۱۰۲ سوره البقره از دو ملک به نام هاروت و ماروت یاد می کند که به مردم بابل سحر می آموختند. این دو ملک از سوی الله تعالی به عنوان آزمون و فتنه در میان ایشان آمده بودند. اما مردم بابل با آنکه به ایشان گفتند که ما برای امتحان شما آمده ایم پس کافر نشوید، از آن برای کارهای باطلی و فساد چون اختلاف میان زن و شوهر استفاده نمودند که باعث خشم الهی می گردید.

اسلام با سحر و ساحران در مبارزه بوده قرآن کریم در بارة سحر و ساحران  چنین می‌فرماید:

«وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ وَمَا هُمْ بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ» سورة البقره/ 102.

«و پيروي کردند از آنچه شياطين دربارۀ فرمانروايي سليمان ساخته و پرداخته مي‌کردند، و سليمان کفر نورزيد، (و سحر و جادو نياموخت) بلکه شياطين کفر ورزيدند که به مردم جادو مي‌آموختند و (نيز از) آنچه بر آن دو ملک، هاروت و ماروت در بابل نازل شده بود پيروي مي‌کردند. و اين دو ملک هيچ کسي را چيزي نمي‌آموختند مگر آنکه مي‌گفتند: ما وسيلة آزمايش شما هستيم، پس کافر نشو. و مردم از آنان چيزي مي‌آموختند که با آن بين مرد و همسرش جدايي مي‌افکندند و آنان به کسي زياني نمي‌رساندند مگر به اذن الله و چيزي را مي‌آموختند که به آنها زيان مي‌رساند و به آنها سودي نمي‌بخشيد. و به خوبي مي‌دانستند که هرکس خريدار آن باشد در آخرت بهرۀ ندارد، و بد چيزي را به جان خريده‌اند اگر مي‌دانستند».

و پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم سحر را از گناهان کبیرۀ نابود کننده به حساب آورده که ملت‌ها را قبل از افراد نابود می‌سازند، و مرتکبین آن همان بدبختان اند، چنانکه می‌فرماید: «اجْتَنِبُوا السَّبْعَ المُوبقَاتِ قالُوا يا رَسُول اللَّهِ، وما هُنَّ؟ قال: الشِّرْكُ باللَّهِ، والسِّحْرُ، وقَتْلُ النَّفْسِ الَّتي حَرَّمَ اللَّهُ إلاَّ بالحقِّ وأكْلُ الرَِّبَا، وأكْلُ مَالِ اليتيمِ، والتَّوَلِّي يَوْمَ الزَّحْفِ، وَقَذْف المُحصنَاتِ الغَافِلاَتِ الْمُؤمِنَاتِ» متفق علیه

«از هفت چیزی که باعث نابودی می‌باشند پرهیز کنید. اصحاب پرسیدند: یا رسول الله! این هفت چیز کدامند؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: شریک قراردادن برای الله، سحرنمودن، کشتن شخص به ناحق، خوردن ربا یا سود، خوردن مال یتیم، فرارکردن در میدان جهاد و روز رویارویی با دشمنان اسلام، تهمت‌بستن به زنان پاکدامن و مؤمن بی‌خبر از عمل فاحشه».

و نظر به دلایل فوق الذکر امام ابوحنیفه رحمه الله و برخی از علمای اسلام سحر را کفر و یا موجب کفر می‌دانند، ولی بعضی دیگر در مورد تفصیل داده و سحر را بر دو نوع تقسیم نموده اند:

1/ سحر شرکی:

سحری که بوسیلۀ جن و شیاطین صورت می گیرد و در این نوع سحر ساحر یا جادوگر در قدم اول به الله تعالی شرک ورزیده و در عوض آن از جن و شیاطین استفاده می کند، از جمله مسلط ساختن آنها بر شخص جادو شده یا مسحور. این نوع سحر به اتفاق علما کفر است که فاعل آن را از دایره اسلام خارج می کند.

2/ سحر تجاوز و فسق:

این سحر یا جادو توسط داروهای گیاهی و نحو آن صورت می پذیرد. که این نوع سحر به قول این دسته علما کافر نمی گردد لیکن مرتکب گناه کبیره می گردد.

لیکن قول راجح و مستدل فرمودۀ امام ابوحنیفه رحمه الله و همنظران ایشان است که هر گونه سحر یا جادو کفر است.

سزای ساحر: شریعت اسلام برای ساحران سزای موافق و مناسبی را تعیین نموده است، زیرا ساحران و جادوگران اولا خودشان مشرکانند و در قدم دوم جامعه، خانواده و افراد را در معرض تباهی قرار می دهند، لذا ایشان باید مانند دانه سرطانی از وجود جامعه ریشه کن گردند، پس جزای ایشان جزای مرتد یعنی قتل می باشد.

کسانی که در حکم ساحر و جادوگران اند:

1.  تعوید نویسانی که غیر از آیات قرآن کریم، حروف ابجد و جدول ها و رموزها و طلسمها را می نویسند.
2.  کسانی که از امور غیبی خبر می دهند مانند کسی که اشیای گم شده را نشان می دهد.
3.   شعبده بازانی که چشم های مردم را می بندند.
4.   فال بینان یا کاهنان.

متأسفانه بعضی ها بنام ملا و شیخ انواع سحر را شغل خود قرار داده مانند دکانداران در این مورد دکان باز کرده اند و اموال مردمان جاهل و بی خبر را به باطل می‌خورند که همه این اعمال خلاف شریعت اسلام بوده بدون شک حرام می‌باشند.

آیا علاج سحر با سحر جائز است؟

اما علاج سحر با سحر چون طبق فرمایش رسول الله صلی الله علیه وسلم سحر از عمل شیطان و شرک اکبر است، پس جایز نمی‌باشد، زیرا ساحران و کاهنان مؤمن نیستند بلکه کذاب و فاجر هستند و ادعای برخورداری از علم غیب را با اعمال خود می‌کنند. از رسول اکرم صلی الله علیه وسلم در بارة علاج سحر به وسیلة سحر پرسیده شد ایشان در جواب فرمودند: «هِيَ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ». مصنف ابن ابی شیبه(23516). یعنی «این کار از عمل شیطان است».

حکم تصدیق نمودن ساحران و فال بینان:

علماي اسلام اتفاق نظر دارند بر اينكه: [بر مريض جايز نيست كه پيش فالبینان (كاهنان) كه ادّعاي دانستن غيب را مي كنند و مردم را به این وسیله به سوي خود فرا مي خواند برود تا بوسيلة آنها بيماري خود را تشخيص بدهد. همچنانكه براي شخص جايز نيست، آنچه را كه كاهنان او را خبر مي دهند تصديق کند. زيرا آنها از روي شك و ترديد از غيب سخن مي گويند. يا آنها جن را احضار مي كنند و بوسيله آنها بر آن چه كه مي خواهند استعانت مي جويند و كار اينها كفر و گمراهی است چون كه ادعاي امور غيبي را مي كنند. امام مسلمدر كتاب صحيحش روايت كرده است كه پیامبر صلی الله علیه وسلم مي فرمايد: «مَن أتَي عَرَّافَاً فَسَألَهُ عَن شَئٍ فَصَدَّقَهُ لمَ تُقبَل لَهُ صَلاةٌ أربَعِينَ يَوماً». صحیح مسلم (2230).

«هر كس پيش عرّافي (عراف كسي است كه جاي گم شده و مال دزدي شده را نشان مي دهد) رفته و از او در مورد چيزي بپرسد و آن را راستگو شمارد، تا چهل روز نمازي از او پذيرفته نخواهد شد». همچنان می فرماید: «مَن أتَى كاهِنَاً فَصَدَّقَهَ بمَا يَقُولُ فَقَد كفَر بمَا أنزَلَ عَلَى مُحَمَّدٍ صَلَّى الله عَلَيهِ وَسَلَّم» مسند بزار (3/ 400/3045) با تصحیح البانی (3387) در سلسله احادیث صحیحه.

«هر كس پيش فالبینی (كسي است كه ادعاي علم غيب مي كند و بوسيلة ستارگان مردم را از غيب خبر مي دهد) برود و بر گفته هايش صحه بگذارد، او از آنچه كه بر محمد (صلی الله علیه وسلم) نازل شده سرباز زده و کفر ورزیده است».

نا گفته نماند که در اين احاديث دليل كافر بودن كاهن و ساحر وجود دارد زيرا آنها ادعاي دانستن علم غيب مي كنند. چرا كه ساحر و كاهن جز با به خدمت گرفتن جن و عبادت كردن آن به هدف شان دست نمي يابند، در حالي كه آن كفر و شرك به الله است و همچنين تصديق كنندة آن نيز دچار كفر و شرك مي شود و كسي كه به آن معتقد باشد مانند آنان مي باشد.

چگونه از شر جادو در امان بمانيم؟

براستي كه الله سبحانه براي بندگانش چيزهايي را مشروع فرمود كه بوسيلة آن از شر سحر و چشم شدن، قبل از وقوعشان خود را برهانند و او سبحانه و تعالي راه علاج آنها را نيز بيان فرموده و اين كار را بخاطر رحمتش بر بندگان و احسان بركات و بنابه اتمام نعمت خود بر آنان فرموده است.

از جمله وسايل در امان ماندن از سحر یا جادو:

1/ توكل بر الله تعالی:

توكل به الله تعالی بزرگترين وسيله دفع آفات و سودمند ترين چيزي است كه به وسيله آن خواسته ها برآورده مي شود، پس هر كس به الله توكل كند، الله در همه امورش براي او كافي است.

2/ اطاعت اوامر الهي و اجتناب از نواهي اوتعالی.

3/ كثرت ياد الله تعالی ذكر الله تعالی از طريق تلاوت قرآن كريم، تسبيحات (سبحان الله گفتن)، سپاس و ستايشات (الحمدلله گفتن)، و تکبیر (الله اکبر گفتن) و به نيكي ياد كردن، توبه به سوي الله و استغفار و درودفرستادن بر پيامبر اكرم صلی الله علیه وسلم است. اينها از سودمند ترين وسايلي است كه بنده نفسش را بوسيله آن حفظ مي كند.

از جمله اذكار:

الف ـ قرائت آيت الكرسي؛ پس از هر نماز فرضی و هنگام رفتن به خواب رفتن.

ب ـ خواندن سورة البقره، در خانۀ كه سورة بقره خوانده مي شود شيطان از آن خانه فرار مي كند.

ج ـ خواندن دو آية آخر سورة بقره؛ پس كسي كه در شب آن دو آيه را بخواند، آن دو آيه او را كفايت مي كنند.

د ـ اذكار مرتّبه اوقات صبح، شام، هنگام پياده شدن، وارد و خارج شدن از منزل، سوار مركب شدن و اذكاري كه در ساير مناسبات وارد شده اند.

پس برادر و خواهر مسلمان!

در مقابل مشکلات و سختی‌های زندگی باید صبر پیشه کنیم تا از آزمایش الهی موفق و کامیاب بیرون بیاییم. زیرا الله تعالی با صابران است و هر کسی که الله با او باشد پس الله او را کافیست.

قریب الله مطیع