در مال چه مقدار وصیت مستحب است

از سعد بن ابی وقاص(رض) روایت است:

(جاء النبی(ص) یعودنی و أنا یمکة و هو یکره أن یموت بالأرض التی هاجر منها، قال: «یرحم الله ابن عفراء»، قلت یا رسول الله أوصی بمالی کله؟ قال: لا، قلت: فالشطر؟ قال: لاقلت: الثلث؟ قال: فالثلث، والثلث کثیر، إنک إن تدع ورثتک أغنیاء خیر من أن تدعهم عالة یتکففون الناس فی أیدیهم، و إنک مهما أنفقت من نفقة فإنها صدقة، حتی اللقمة التی ترفعها إلی فی امرأتک، و عسی الله أن یرفعک فینتفع بک ناس و یضربک آخرون، ولم یکن له یومئذ إلا ابنة)[1] «در مکه بودم که پیامبر(ص) به عیادت من آمد، او دوست نداشت در سرزمینی که از آن هجرت کرده است بمیرد، فرمود: خداوند ابنعفراء را رحمت کند، گفتم ای رسول خدا! آیا می‌توانم تمام دارایی‌ام را وصیت کنم؟ فرمود خیر، گفتم پس نصف؟ فرمود خیر، گفتم پس یک سوم؟ فرمود: یک سوم، هر چند یک سوم هم زیاد است، چون اگر وارثان خود را بعد از خودت بی‌نیاز گردانی بهتر از آنست که آنان را مستمند رها کنی و دست نیاز به سوی مردم دراز کنند. هر چیزی را که انفاق می‌کنی صدقه است حتی لقمه‌ای که به همسرت می‌دهی، امید است که خداوند تو را شفا دهد تا کسانی به واسطه تو نفع ببرند (مسلمانان از غنایمی که به دست تو از مشرکین گرفته می‌شود بهره ببرند) و کسانی دیگر نیز از تو ضرر ببینند (مشرکانی که به دست تو هلاک می‌شوند)، سعد بن أبی وقاص در آن روز بجز یک دختر (وارث دیگری) نداشت».

 وصیت برای وارث جایز نیست

از ابوامامه باهلی روایت است: از پیامبر(ص) شنیدم که در خطبه حجه الوداع می‌فرمود: (إن الله قد أعطی کل ذی حق حقه، فلاوصیة لوارث)[2] «به راستی خداوند حق هر صاحب حقی را داده است، لذا وصیتی برای وارث نیست».

 

[1]) متفق علیه : خ (2742/363/5)، این لفظ بخاری است، م (1628/250/3)، د (2847/64/8)، نس (242/6).
[2]) صحیح : [ص. جه 2194]، جه (3/27/905/2)، د (2853/72/8)، ت (2203/293/3).