باطل کنندههای وضو
1- آنچه از دو راه جلو و عقب خارج میشود مانند ادرار، مدفوع و باد:
به دلیل فرموده خداوند متعال:
(أَوْ جَاْءَ أَحَدٌ مِّنْکُمْ مِنَ الغَاْئِطِ ) (مائده: 6)
«یا اینکه یکی از شما قضای حاجت برگشتید».
و به دلیل فرموده پیامبر(صلى الله عليه وسلم): (لایقبل الله صلاة أحدکم إذا أحدث حتی یتوضا، فقال رجل من حضرموت: ماالحدث یا أبا هریرة؟ قال: فساء أو ضراط) [1]. «هرگاه یکی از شما بیوضو شد تا وضو نگیرد خداوند نمازش را قبول نمیکند، مردی از حضرموت گفت ای ابوهریره بیوضویی چیست؟ ابوهریره گفت: بیرون شدن باد بدون صدا یا با صدا، از شکم».
خروج مذی و ودی (هم وضو را باطل میکند):
عن ابن عباس رضی الله عنهما قال: (المنی و الودی و المذی، أما المنی فهوالذی منه الغسل، و أما الودی و المذی فقال: اغسل ذکرک أو(*) مذاکیرک و توضأ وضوءک للصلاة)[2] «ابن عباس در خصوص منی و ودی و مذی گفت: منی آن است که با خارج شدن آن غسل واجب میگردد و اما با خروج ودی و مذی گفت آلت تناسلی و اطراف آن را بشوی سپس مانند وضوی نماز وضو بگیر».
2- خواب عمیقی که با آن شعور و ادراک باقی نماند، خواه مقعد به زمین چسبیده باشد یا خیر:
به دلیل حدیث صفوان بن عسال که گفت: (کان رسول الله(صلى الله عليه وسلم) یأمرنا إذا کنا سفرا أن لا ننزع خفافنا ثلاثة أیام ولیالیهن، إلا من جنابة، لکن من غائط وبول و نوم)[3] «پیامبر(صلى الله عليه وسلم) به ما دستور میداد که در مسافرت خفهایمان را به مدت سه شبانهروز به خاطر مدفوع، ادرار و خواب در نیاوریم، مگر در حالت جنابت، در این حدیث، پیامبر(صلى الله عليه وسلم) بین خواب و ادرار و مدفوع (برای باطل شدن وضو) فرقی قایل نشده است.
از علی(رض) روایت است که پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فرمود:
(العین و کاءالسه فمن نام فلیتوضا)[4] «چشم بند مقعد است، پس هر کس خواب رفت وضو بگیرد».
وِکاء – به کسر واو – نخی است که با آن سرمشک یا کیسه را میبندند.
سَهِ: به فتح سین مهمل و کسرهاء مخفف، مقعد است.
و معنی آن این است که بیداری، بند مقعد و محافظ آن است، چون شخص در بیداری آنچه از او خارج شود را، احساس میکند.[5]
3- زائل شدن عقل به خاطر مستی یا بیماری، چون شدت غفلت در این موارد، بیش از خواب است.
4- لمس کردن شرمگاه بدون مانع، با شهوت:
به دلیل فرموده پیامبر(صلى الله عليه وسلم): (من مس ذکره فلیتوضا)[6] «هرکس شرمگاهش را لمس کرد باید وضو بگیرد».
در حدیثی دیگر میفرماید: (هل هو إلا بضعة منک)[7] «آیا بیش از این نیست که آن تکه گوشتی از بدنت است؟» زمانی آلت تناسلی، تکه گوشتی از بدن به حساب میآید، که لمس کردن آن همراه با شهوت نباشد؛ زیرا در این حالت میتوان لمس آن را به لمس عضوی دیگر از بدن تشبیه کرد؛ ولی اگر با شهوت لمس شود دیگر نمیتوان آن را به عضوی دیگر تشبیه کرد چون دیگر اعضای بدن عادتاً با شهوت همراه نیست، و این همانطور که میدانید واضح است.[8]
5- خوردن گوشت شتر:
به دلیل حدیث براء بن عازب(رض) از پیامبر(صلى الله عليه وسلم) که فرمود:
(توضئوا من لحوم الإبل، ولاتوضئوا من لحوم الغنم)[9] «از خوردن گوشت شتر وضو بگیرید ولی از خوردن گوشت گوسفند وضو نگیرید».
از جابربن سمره(رض) روایت است که مردی از پیامبر(صلى الله عليه وسلم) پرسی:
(أأتوضأ من لحوم الغنم؟ قال إن شئت توضأو إن شئت لاتتوضأ: قال: أأتوضا من لحوم الإبل؟ قال: نعم توضأ من لحوم الإبل)[10] «آیا بعد از خوردن گوشت گوسفند وضو بگیرم؟ پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فرمود: اگر خواستی وضو بگیر و اگر خواستی وضو نگیر، گفت آیا بعد از خوردن گوشت شتر وضو بگیرم؟ فرمود بله بعد از خوردن گوشت شتر وضو بگیر».
[1]) متفق علیه : خ (135/234/1)، [ريال (117/1)، أ (352/75/2)، غیربخاری و بیهقیو احمد اصل حدیث را بدون قسمت زیاد شده ذکر کردهاند : م (225/204/1)، د (60/87/1)، ت (76/150/1).
*) شک از راوی است. [2]) تخریج در ص (16).
[3]) حسن : [ص. نس 123]، ت (69/65/1)، نس(84/1).
[4]) حسن : [ص. جه 386]، جه (477/161/1)، د (200/347/1) نحوه.
[5]) نیل الأوطار (242/1).
[6]) صحیح : [ص. جه 388]، د (179/307/1)، جه (479/161/1)، نس (100/1)، ت (82 / )، درروایت ترمذی عبارت «فلایصل …» هم ذکر شده است.
[7]) صحیح : [ص. جه 392]، د (180/312/1)، جه (483/163/1)، نس (101/1)، ت (85/56/1).
[8]) تمام المنة (103).
[9]) صحیح : [ص. جه 401]، د (182/315/1)، ت (81/54/1)، ت (81/54/1)، جه (494/166/1)، مختصراً.
[10]) صحیح [مختصرم 146]، م (360/275/1).
