روزهایی که روزه گرفتن در آن نهی شده است
1- عید رمضان و قربان
از ابوعبید مولای ابن أزهر روایت است: (شهدت العید مع عمر بن الخطاب(رض) فقال: هذان یومان نهی رسول الله(صلى الله عليه وسلم) عن صیامهما: یوم فطرکم من صیامکم، و الیوم الآخر تأکلون فیه من نسککم) [1] «در روز عید با عمر بن خطاب(رض) بودم گفت: پیامبر(صلى الله عليه وسلم) از روزه گرفتن در این دو روز نهی فرموده است، اولین روز بعد از ماه رمضان (عید فطر) و روزی که از قربانیهایتان میخورید (عید قربان).
2- أیام التشریق(*)
از ابومره مولای أم هانی روایت است: (أنه دخل مع عبدالله بن عمرو علی أبیه عمرو بن العاص، فقرب إلیهما طعاما فقال: کل. فقال: إنی صائم، فقال عمرو: کل، فهذه الأیام التی کان رسول الله(صلى الله عليه وسلم) یأمرنا بإفطارها، و ینهانا عن صیامها، قال مالک: و هی أیام التشریق)[2] «با عبدالله بن عمرو نزد پدرش عمرو بن عاص رفتیم، غذایی جلو ما گذاشت و گفت: بخورید، (عبدالله) گفت من روزه هستم، عمرو گفت، بخورید، اینها روزهایی است که پیامبر(صلى الله عليه وسلم) به ما امر میکرد که روزه نگیریم و از روزه گرفتن ما را نهی میکرد. امام مالک گفته است: منظور از این روزها ایام التشریق است».
از عایشه و ابن عمر(رض) روایت است: (لم یرخص فی أیام التشریق أن یصمن إلا لمن لم یجد الهدی)[3] «در ایام التشریق اجازه روزه گرفتن داده نشده است مگر برای کسی که (هنگام ادای فریضه حج) چیزی را برای قربانی کردن (هدی) بدست نیاورد».
3- روزه گرفتن جمعه به تنهایی
از ابوهریره(رض) روایت است: از پیامبر(صلى الله عليه وسلم) شنیدم که میفرمود: (لایصوم أحدکم یوم الجمعة إلا یوما قبله أو بعده)[4] «هیچ کدام از شما روز جمعه روزه نگیرد مگر اینکه روز قبل یا بعد از آن نیز روزه بگیرد».
4- روزه گرفتن شنبه به تنهایی
از عبدالله بن بسر سلمی از خواهرش صماء روایت است که پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فرمود: (لاتصوموا یوم السبت إلا فیما افترض علیکم، و إن لم یجد أحدکم إلا لحاء عنبة، أو عود شجرة فلیمضغه)[5] «روز شنبه را به تنهایی روزه نگیرید مگر روزهای که بر شما فرض باشد، و اگر بجز پوست انگور یا شاخه درخت چیز دیگری نیافتید، آن را بجوید تا آن روز روزه نباشید».
5- نیمه دوم شعبان برای کسی که به روزه گرفتن آن عادت ندارد
از ابوهریره روایت است که پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فرمود: (إذا انتصف شعبان فلا تصوموا)[6] «وقتی نصف شعبان فرا رسید روزه نگیرید».
همچنین از ابوهریره روایت است که پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فرمود: (لایتقدمن أحدکم رمضان بصوم یوم أو یومین، إلا أن یکون رجل کان یصوم صومه فلیصم ذلک الیوم)[7] «هیچ کدام از شما یک یا دو روز قبل از رمضان روزه نگیرد مگر اینکه به روزه گرفتن در آن روز عادت داشته باشد که در این صورت میتواند آن روز را روزه بگیرد».
6- یوم الشک
از عمار بن یاسر روایت است که گفت: (من صام الیوم الذی شک فیه فقد عصی أبا القاسم(صلى الله عليه وسلم))[8]. «کسی که یوم الشک را روزه بگیرد با پیامبر(صلى الله عليه وسلم) مخالفت کرده است».
7- روزه تمام سال اگرچه در ایام نهی شده روه نگیرد
از عبدالله بن عمرو(رض) روایت است که پیامبر(صلى الله عليه وسلم) به من فرمود: (یا عبدالله بن عمرو! إنک لتصوم الدهر و تقوم اللیل، و إنک إذا فعلت ذلک هجمت له العین و نهکت لاصام من صام الأبد)[9] «ای عبدالله بن عمرو! تو تمام سال را روزه میگیری و تهجد میکنی!، اگر این کار را انجام دهی، چشمانت به کاسه سر فرو میروند و گود میشوند و سخت بیمار میشوی، روزه کسی که تمام سال را روزه باشد صحیح نیست».
از ابوقتاده روایت است که مردی نزد پیامبر(صلى الله عليه وسلم) آمد و گفت: (یا رسول الله کیف تصوم؟ فغضب رسول اله(صلى الله عليه وسلم) من قوله، فلما رأی ذلک عمر قال: رضینا بالله ربا، و بالإسلام دینا، و بمحمد نبیا، نعوذ بالله من غضب الله، و من غضب رسوله، فلم یزل عمر یرددها، حتی سکن غضب رسول الله(صلى الله عليه وسلم)، فقال یا رسول الله، کیف بمن یصوم الدهر کله؟ قال: لاصام و لاأفطر)[10] »ای رسول خدا! چگونه روزه میگیری؟ پیامبر(صلى الله عليه وسلم) از گفته ی او عصبانی شد. وقتی عمر این حال را دید گفت: خدا را پروردگار خود، و اسلام را دین خود، و محمد را پیامبر خود برگزیدیم، به خدا پناه میبریم از غضب خدا و از عصبانیت رسول او. عمر همواره این جملات را تکرار میکرد تا عصبانیت پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فروکش کرد. گفت: ای رسول خدا کسی که تمام سال را روزه میگیرد چطور است؟ پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فرمود: نه روزه گرفته و نه افطار کرده است».(*)
نهی و ممانعت زن از گرفتن روزه نفل زمانیکه شوهرش در خانه است مگر با اجازه او
از ابوهریره(رض) روایت است که پیامبر(صلى الله عليه وسلم) فرمود: (لاتصم المرأة و بعلها شاهد إلا بإذنه)[11] «زن زمانیکه همسرش (در خانه) حضور دارد روزه نگیردمگر به اجازه او».
[fusion_sharing tagline=”دیگران را هم از این موضوع فقه آگاه سازید” tagline_color=”” title=”” link=”” description=”” pinterest_image=”https://almoflihun.com/wp-content/uploads/2015/02/فقه-قرآن-و-سنت.jpg” icons_boxed=”yes” icons_boxed_radius=”4px” box_colors=”#f76d21″ icon_colors=”#ffffff” tooltip_placement=”” backgroundcolor=”#ffffff” class=”” id=””][/fusion_sharing]
[1]) متفق علیه : خ (1990/238/4)، م (1137/799/2)، د (2399/61/7)، ت (769/135/2)، جه (1722/549/1).
*) ایام التشریق : یعنی روزهای بعد از روز عید قربان. و علماء در دو یا سه روز بودنش اختلاف دارند، این ایام، به ایام التشریق نامگذاری شدهاند؛ چون در این روزها گوشتهای قربانی در برابر خورشید پهن میشوند و قولی دیگر میگوید چون قربانی تا طلوع خورشید ذبح نمیشود و قولی دیگر میگوید چون نماز عید هنگام طلوع خورشید برگزار میشود و قولی دیگر میگوید که تشریق تکبیر بعد از نماز است. فتح الباری 4/ص 285. [2]) صحیح : [ص. د 2113]، د (2401/63/7).
[3]) صحیح : [مختصر خ 978]، خ (1997/242/4).
[4]) متفق علیه : خ (1985/232/4)، م (1144/801/2)، د (2403/64/7)، ت (740/123/2).
[5]) صحیح : [ص. 2116]، د (2404/66/7)، ت (741/123/2)، جه (1726/550/1).
[6]) صحیح : [ص. جه 1339]، د (2320/460/6)، ت (735/121/2)، جه (1651/528/1)، این حدیث با ألفاظ نزدیک به هم روایت شده است.
[7]) متفق علیه : خ (1914/127/4)، م (1082/762/2)، د (2318/459/6)، ت (680/97/2)، ن (149/4)، جه (1650/528/1).
[8]) صحیح : [الإرواء 961]، ت (681/97/2)، د (2317/457/6)، ن (153/4)، جه (1645/517/1).
[9]) متفق علیه : م (1159 – 187/815/2)، خ (1979/224/4).
[10]) صحیح : [ص. د 2119]، م (1162/818/2)، (2408/75/7)، ن (207/4).
*) یعنی اجر روزه برایش نوشته نمیشود چون عملش خلاف شریعت است و بیهوده از خوردن و نوشیدن خودداری کرده است. «مترجم». [11]) متفق علیه : خ (5192/293/9)، م (1026/711/2)، د (2441/128/7)، ت (779/140/2)، جه (1761/560/1) ابن ماجه چیزی را در این حدیث اضافه روایت کرده است.
